بدیع معنوی در دیوان ناصر خسرو

این پایان نامه شامل بررسی جنبه های معنوی صناعات ادبی در دیوان ناصرخسرو است. هدف از این پژوهش، پرداختن به گوشه ای از وجوه زیباشناختی اشعار ناصرخسرو است که در پرتو شخصیّت سیاسی و مذهبی اش، بدان توجه نشده است. در این پایان نامه، ابتدا مقدّمه ای کوتاه درباره ناصرخسرو آمده؛ که شامل بررسی شخصیت او و تلقی اش از هنر شاعری و جایگاه وی در ادبیات فارسی است. سپس به بررسی آرایه های به کاررفته در دیوان او پرداخته شده است. در این بخش پس از تعاریف و توضیحات مربوط به آرایه ها و ذکر نمونه های برجسته از هر آرایه، جدول هایی که نشان دهنده بسامد آماری آن هاست آمده است. ناصرخسرو در دیوان خود از پنجاه و یک آرایه معنوی بهره برده است؛ که پرکاربردترین آن ها، آرایه تلمیح با 485 مورد و کم کاربردترین آن ها، ذمّ شبیه به مدح و امر بدیهی با یک مورد است. نگارنده ضمن تعریف و توضیح آرایه ها، به کاربردهای زیباشناختی آن ها نیز پرداخته؛ و توجّه یا عدم توجّه ناصرخسرو به برخی آرایه ها را به همراه دلایل آن توضیح داده است. برای نمونه، آرایه هایی مانند تضاد و مقابله – و التفات – به دلیل خطابه وار بودن شعر ناصر – کاربرد بیشتری دارند و در مقابل آرایه ایهام و زیرمجموعه آن کاربرد کم تری دارد.